PORADNIK W SPRAWIE POGRZEBU DZIECI ZMARŁYCH PRZED URODZENIEM 

1. Dnia 21 grudnia 2006 roku Minister Zdrowia wydał nowe rozporządzenie w sprawie postępowania ze zwłokami i szczątkami ludzkimi (DzU z 2007 r. nr 1, poz. 10 oraz DzU z 2007 r. nr 1, poz. 9). Według tego rozporządzenia rodzice (lub inne osoby uprawnione) dzieci urodzonych martwo albo po poronieniu:

a). mają prawo otrzymać z USC dokument „Skrócony akt urodzenia z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe (jest on równocześnie „Kartą zgonu” i wystawia się go w przypadku, gdy lekarz wydał na wniosek osoby uprawnionej dokument „Pisemne zgłoszenie urodzenia dziecka” z zaznaczeniem pkt.2 „martwego” i zaznaczył na nim płeć dziecka),

b). lub „Kartę do celów pochówku” wystawioną przez szpital uprawniającą do pogrzebania zwłok dziecka.

Minister Zdrowia określa ciała tak zmarłych dzieci jako „szczątki ludzkie”, którym należy się „ludzki” pochówek, niezależnie od czasu trwania ciąży. Nowe przepisy obowiązują od 14 października 2011 roku.

2. W związku z powyższym rozporządzeniem Ministra Zdrowia na cmentarzach grzebalnych mogą być wydzielone odpowiednie kwatery dla dzieci urodzonych martwo albo po poronieniu. Duszpasterze nie mogą odmawiać urządzenia pogrzebu dzieciom urodzonym martwo albo po poronieniu.

3. Stosowaną dotychczas praktykę tzw. pokropku, nie znajdującą uzasadnienia w prawie kanonicznym, ani w normach liturgicznych, należy zastąpić obrzędami pogrzebu przewidzianymi dla dziecka nieochrzczonego, znajdującymi się w rytuale Obrzędy pogrzebu dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, wyd. II uzupełnione, Księgarnia św. Jacka, Katowice 1991, nr 148, s. 143.

a). Obrzędy pogrzebowe należy rozpocząć od stacji drugiej „W kościele” (ze zrozumiałych względów opuszcza się stację pierwszą „W domu zmarłego dziecka”).

b). Jeśli rodzice o to proszą i za tym przemawiają okoliczności, należy odprawić Mszę Świętą z racji której można przyjąć ofiarę mszalną. Stosuje się wtedy formularz „Msza w czasie pogrzebu dziecka nieochrzczonego” (Mszał Rzymski dla diecezji polskich, s. 241”). Używa się szat liturgicznych koloru białego. Należy uczestnikom pogrzebu przypomnieć, że modlitwy mszalne obejmują także rodziców pogrążonych w żałobie po śmierci ich dziecka. 

c). Teksty i modlitwy ostatniego pożegnania dziecka nieochrzczonego znajdują się w Obrzędach pogrzebu dla diecezji polskich nr 251-254, s. 220-221. Po pokropieniu w milczeniu trumny dziecka oraz po modlitwie wynosi się ciało z kościoła. W tym czasie można śpiewać antyfonę „Niech aniołowie zawiodą cię do raju”. W czasie procesji na cmentarz można śpiewać Psalm 138, znajdujący się w Obrzędach pogrzebu dla diecezji polskich nr 165, s. 152-154.

d). Stacja trzecia „Przy grobie” rozpoczyna się od poświęcenia grobu, jeśli istnieje taka konieczność (Obrzędach pogrzebu dla diecezji polskich nr 167, s. 154-155). Następnie kapłan wzywa zgromadzonych do cichej modlitwy (Obrzędach pogrzebu dla diecezji polskich nr 168, s. 155) oraz odmawia modlitwę powszechną wraz z modlitwą „Ojcze nasz” oraz modlitwą końcową (Obrzędach pogrzebu dla diecezji polskich nr 172, s. 158-159). Po modlitwie następuje błogosławieństwo, pokropienie wodą święconą trumny dziecka, jeśli jest taki zwyczaj pożegnanie przez krewnych zmarłego dziecka, złożenie do grobu i śpiew jednej z podanych antyfon (Obrzędach pogrzebu dla diecezji polskich nr 173-177, s. 160-163).

4. Wiedzę teologiczną nt. losu dzieci zmarłych przed narodzeniem, potrzebną w rozmowie z rodzicami, można znaleźć w dokumencie Międzynarodowej Komisji Teologicznej „Nadzieja zbawienia dla dzieci, ktore umieraja bez chrztu„. 

5. Właściwe zrozumienie i wykorzystanie nowego rozporządzenia Ministra Zdrowia pozwala duszpasterzom na kształtowanie świadomości wszystkich wiernych, że są to pogrzeby istot ludzkich i że już od poczęcia mamy do czynienia z człowiekiem. Jest to bardzo ważne w kontekście starań o konstytucyjny zapis dotyczący ochrony prawa do życia od chwili poczęcia aż do naturalnej śmierci.